Genel olarak bahsetmek gerekirse Rusça, Doğu Slav dilleri grubuna girmektedir ve Kiril alfabesini kullanmaktadır. Kiril alfabesini 8. yy’de iki amcamız, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius oluşturmuş ve klasik Yunanca‘da bulunmayan bazı Slav kökenli sesleri bu alfabeye eklemişler. Rusça bugün dünya sıralamasında 7. en çok konuşulan dil konumundadır. Bunun ilk sebebi Çarlık Rusya’sı zamanında Ortodoks kilisesinin misyonerlik çalışmalarıyla Rus dilinin ve Kiril alfabesinin geniş Rus topraklarına yayılmasıdır. İkinci ve daha önemli sebebi ise Komünist rejimli SSCB’nin zor kullanarak ve çıkardığı yasalara dayanarak Rus dilini her alanda zorunlu hale getirmesidir.
Harita da göreceğimiz üzere bugün Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan ülkeleri SSCB’ye bağlı idiler ve bu ülkelerde tüm işler Rus dili üzerinden yürütülüyordu. Uzun bir süreç içerisinde bu ülkeler neredeyse anadillerini unutacak seviyeye geldiler çünkü uygulanan politika bir nevi asimilasyon çalışmasıydı. Neyse konumuz o değil. Bu yazıda değinmek istediğim Rus dilinin kolay bir dil olmadığıdır. Neden mi? Cevap çok basit. Rusça‘da vurgu çok önemlidir, hatta o kadar önemlidir ki vurguyu yanlış yaptığınızda bir Rus sizi anlamayabilir. Bunun zorluğu nerede dersiniz, Rusça ’da vurgunun kuralı yok. Bütün kelimeleri öğrenirken vurgularını da öğrenmek zorundasınız. Örneğin золото – zolata diye okunur ama золотой –zalatoy diye okunur. Bu nedenle Rus dilinde konuşmak Türkçe konuşmak kadar kolay değildir. 40-50 yıl Sovyet hakimiyeti altında yetişmiş nesillerin bile Rusça’yı doğru dürüst konuşamadığını ele alırsak, Rusça yabancılar için oldukça zor bir dildir. Bunu birçok kişiyle tartışıyorum, özellikle de iyi Rusça bildiğini düşünen kişilerle(!). 3-5 kelimelik günlük kelime dağarcığı ile burada 25-30 yıldır yaşayan insanlar mevcut. Ancak bizim derdimiz Rusça bilmek değil, iyi Rusça bilmek olmalıdır.
1) Türkiye’deki üniversitelerde okuyan ‘Rus Dili ve Edebiyatı’ öğrenciler maalesef pratik eksikliği nedeniyle Rusça konuşma konusunda çok zayıf kalmaktadırlar. Burada alınacak bir durum yok, objektif olmak zorundayız. Oralardan yetişen akademisyenlerimizin de yeni öğrenciler yetiştirdiğini düşünürsek giderek azalmakta olan bir başarı çizgisiyle karşılaşıyoruz. Devlet adamlarımız yanında tercüman olarak sürekli başka milletlerden insanları görmekteyiz ki bu durum vaziyeti açıkça ortaya koyuyor. Öğrencilerin gramer dışında pratikle de haşır neşir olmaları gerekir.
2) Biraz tembelliğimizden olsa gerek dil konusunda her yönden pasif kalıyoruz. Bırakın Rusça öğrenmeyi, buradaki birçok vatandaşımız kendi çocuğuna Türkçe de öğretemiyor. Eğer bu çocuklar Türkçe öğrenirse gelecek birkaç yıl içinde doğal yollardan Türkçe-Rusça köprüsü kurulabilir.
‘Anlayış ve bilgiye tercüman olan dildir, insanı aydınlatan dilin kıymetini bil’
demiş Yusuf Has Hacib. Rusya ile ilişkilerimizin gelişmekte olduğu şu süreçte mutlak suretle bu konuda ilerleme kaydetmeliyiz. Rus edebiyatı ve Türk edebiyatı birleştiğinde neredeyse bir dünya edebiyatı çıkıyor ortaya. Aydınlatılması gereken çok eser var daha. İşte bunların hepsi içinse iyi DİL bilmemiz şart.
Zamanda yolculuk için: oku.
Zamanı hissetmek için: yaz.
