Türkiye ile Rusya arasında 3 yıl önce imzalanan şehitlik anlaşması, uçak düşürme krizinin ardından yeniden TBMM gündemine geldi. Anlaşmaya göre 1. Dünya Savaşı yıllarında Rusya’da şehit düşerek defnedilen Türk askerleri için 5 bölgede anıtmezar yapılacak. Yeşilköy’deki Ayastefanos Rus Abidesi de (San Stefano Anıtı) yeniden inşa edilecek.
Kadük Kalmıştı
İki ülke dışişleri bakanları, anlaşmaya 3 Aralık 2012’de toplanan Türkiye-Rusya Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nde imza atmıştı. Anlaşmaya dair kanun tasarısı önceki yasama döneminde TBMM Dışişleri Komisyonu’nda kabul edilmiş ancak genel kurulda görüşülemediği için “kadük” kalmıştı. Anlaşma, TBMM Milli Savunma Komisyonu’nun dünkü toplantısında gündeme geldi ve benimsendi. Anlaşma, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildikten sonra “onama prosedürü” tamamlanmış olacak.
5 Noktaya Şehitlik
Anlaşma, iki ülke topraklarında hayatını kaybeden askerler için anıt inşa edilmesini öngörüyor. Buna göre; 1. Dünya Savaşı yıllarında esir düşen ve esir kamplarında hayatlarını yitirerek Rusya’nın Krasnoyarsk bölgesinde defnedilen Türk askerleri için şehitlik anıtı inşa edilecek. Vladivostok, Petrevski ve Hirov şehirlerinde bulunan Türk askerlerinin mezarlarının künye tespitleri yapılacak ve bu şehirlerde anıt inşa edilecek. Samara bölgesinde şehit olan askerlerin mezar kayıtlarının ve defin alanlarının bulunması halinde bu bölgede de şehitlik inşa edilecek.
Rusya’nın Talebi Ayastefanos Abidesi
Moskova yönetimi de İstanbul Yeşilköy’de 1877-1878 Rus-Türk savaşında ölen 5 bine yakın sayıda Rus askerinin anısına yapılan Ayastefanos Abidesi’ni yeniden inşa etmeyi planlıyor. 150 metrelik anıt 1. Dünya Savaşı ilan edilince dinamitlenerek törenle yıkılmıştı.
Ortak Komisyon Kurulacak
İki ülke defin yerlerinin belirlenmesine ve tesciline katkıda bulunacak, defin yerlerinin düzenlenmesini ve bakımını sağlayacak. Anlaşmanın uygulanmasına ilişkin faaliyetlerin eşgüdümünün sağlanması ve ortak karar alınması gerektiren konuların değerlendirilmesi için ortak komisyon kurulacak.