Üretici ve ihracatçılara göre, Rusya tüm tarım ürünlerine yasak getirirse bunun gerekçesi de teknik değil Türkiye ile yaşanan siyasi kriz.
Yaş sebze meyve üreticilerinden eski CHP Mersin Milletvekili Vahap Seçer ile Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (AKİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kavak, Rusya tarım ürünleri denetim ajansı Rosselhoznadzor’un Başkan Yardımcısı Aleksey Alekseyenko’nun Türk meyve ve sebze ürünlerine tamamen yasak getireceklerine yönelik açıklamasını Sputnik’e değerlendirdi.
“Rusya’nın Kararı Teknik Değil Siyasi Diye Düşünüyorum”
Eski CHP Mersin Milletvekili Vahap Seçer, Rusya’nın Türkiye açısından önemli bir pazar olduğunu kaydederek, Rusya’nın özellikle de yaş sebze meyvede spesifik olarak da narenciye konusunda önemli bir pazar olduğunu vurguladı. Seçer’e göre Rusya’nın tüm tarım ürünlerine yasak getirme girişimi ise teknik olmaktan çok siyasi nedenlere dayanıyor:
“Son alınan kararlar teknik kararlar ya da teknik bir takım nedenlere dayalı sorunların olduğundan bahsediyorlar ama benim inancım bunun siyasi sebeplerle ilintili olması. Daha önce Suriye ile ilgili yaşanan sınırdaki uçak meselesinden sonra bir takım tedbirler aldılar. Sadece bu konuda, tarım ürünleri konusunda değil diğer bir çok konularda ticari ilişkilere kısıtlamalar getirdiler. Açıkçası bu kararın da bir anlamda o sürecin içerisinde, onun devamı olarak ben değerlendiriyorum. Yoksa Rusya yetkilileri bizim ürünlerimize çok yabancı değiller. Yıllardır Türkiye önemli bir partneri Rusya’nın. Burada bir takım kriterler hem Rus yetkililerce hem Türk yetkililerce gayet iyi biliniyor, burada ihracatçılarımız da bu bilinç içerisinde. Dönemsel bir takım sıkıntılar olabilir, teknik sıkıntılar, işte ilaç kalıntısı rastlanabilir ürünlerde ya da farklı bir takım sıkıntılar olabilir. Bunlar aşılmayacak sıkıntılar değildir. Bu gerekçeyle biz Türkiye’den bütün ürünleri yasaklıyoruz gibi bir açıklama çok bu gerekçeye dayalı olduğu konusunda bana inandırıcı gelmiyor, beni ikna etmiyor. Tamamen siyasi bir mülahaza sonucu alınan karar olarak değerlendiriyorum ki şu an bu kesin de değil; işleme konulup konulmayacağı, bütün ürünlere bu anlamda kısıtlama getirilip getirilmeyeceği konusu.
“Böyle Bir Karar Sektörün Sorunlarını Kat Kat Artırır”
Ama şu da bir gerçek. Bu olay Türkiye’de bu sektörde faaliyet gösteren hem üretici hem ihracatçılar açısından son derece sıkıntılar yaşatıyor. Şu anda da özellikle benim gayet iyi bildiğim kendi bölgem Akdeniz bölgesinde hasat edilen yaş meyve sebze son derece sıkıntılı dönemler yaşıyor. Oldukça fiyatlar beklentinin gerisinde. Üretici zarar ediyor, ihracatçı rahat ihracat yapamıyor. Talepler sıkıntılı ve kısıtlı. Böyle de bir kararın uygulamada gerçekleşmesi bu sorunları tabi ki kat kat artıracak diye düşünüyorum.”
‘Rusya’nın İddiası Doğruysa Vahim, Hemen Harekete Geçilmeli’
Seçer, Rusya’nın Türk tarım ürünleriyle ilgili ifade ettiği teknik sorunların giderilmesi konusunda Türkiye’nin de yapması gerekenler olum olmadığı sorusu üzerine, “Anladığım kadarıyla bu sorunlar Türk tarafına aktarıldı ama muhatap bulamıyoruz gibi bir açıklama var Rusya tarafından yanlış bilmiyorsam. Eğer böyle bir şey varsa bu da çok düşündürücü” dedi.
Tarım Bakanlığı ya da ihracat mevzuatıyla ilgili kurumların, Ekonomi Bakanlığı’nın bu konularda derhal harekete geçmesi gerektiğini vurgulayan Seçer, “Bu iddialar doğruysa bu da çok vahim ama ben açıkçası çok doğru olduğuna inanmıyorum. Tabiri caizse tırnak içinde ayak sürüme gibi durum söz konusu. Eğer gerçekten teknik sorunlar varsa iki ülkenin ilgili kurumlarının, bürokratları, teknik elemanları biraraya gelirler. Bu konular çok rahat çözülebilecek konular, çok rahat çözülebilir” diye konuştu.
‘Hükümetin Söylediği Önlemler Pek Hayata Geçemedi’
Rusya, Türkiye ile yaşanan krizin arasında bazı ekonomik tedbirleri yürürlüğe koydu. Hükümet ise ihracatçıların kayıplarını giderecek önlemler paketi açıkladı.
Peki bu önlemler ihracatçıyı rahatlattı mı?
Soruyu “Hayır, çok rahatladığı söylenemez” diyerek yanıtlayan Seçer, sadece yaş sebze meyve sektöründe değil, turizm gibi diğer sektörlerde de sıkıntılar yaşandığını ve hükümetten yapılan açıklamaların çok hayata geçirildiğinin söylenemeyeceğini belirtti.
Seçer, “Sadece ihracatçı değil, buna bağlı üretici aslında büyük bir sıkıntı içerisinde. İhracatçı ihracat yapar ise, sipariş alır ise, talep olur ise üreticinin malını alır değerlendirir. Böyle zincirleme bir silsile. Bu sektör içerisinde bir çok aktör maalesef şu anda zarar görmüş durumda. Sadece ihracatçıya yönelik tedbirler de işi kurtarmıyor, üretici boyutu var, nakliye işlerini yapan yine bağlı bir sektör var. Bir çok sektör bu işte maalesef şu anda etkilenmiş gözüküyor” dedi.
‘Rusya Pazarına Girebilmek İçin Yıllarımızı Harcamışız’
Seçer, hükümetin Rusya’ya karşı alternatif pazar arayışlarında gelinen noktayı da değerlendirdi. Alternatif pazarın çok kolay olmadığını vurgulayan Seçer, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Siyasetçiler bunu söz olarak çok rahat söyleyebilir, farklı pazarlar, alternatif pazarlar buluruz diye ama halk tabiri vardır boyacı küpü değil ki batırıp çıkartasın. Biz Rusya pazarına girebilmek için yıllarımızı harcamışız. Ya da AB bizim için de önemli bir pazar işte yaş sebze meyvede yine çok önemli miktarda önemli ihracat yaptığımız bölgeler. On yıllar gerekiyor. Oradaki tüketici alışkanlıklarını öğreniyorsunuz, oranın kriterlerine göre burada üretim yapıyorsunuz. Bunlar ha deyince olacak işler değil.
‘Alternatif Pazar Öyle Kolay İşler Değil’
Rusya pazarı kapandı, hemen alternatif pazar bulalım, milyonlarca ton yaş meyve sebzeyi hemen başka bir pazara kanalize edelim, bunlar öyle kolay işler değil. Bizim alternatif pazarlar elbette arayalım. Rusya ile ilişkilerimiz düzelse de arayalım, bu ayrı bir şey. O uzun vadeli işler, süreklilik gerektiren işler, istikrar gerektiren işler ama kısa vadede çözüm bulabilmek için Türkiye’nin siyasi münasebetlerini gözden geçirmesi lazım. Çünkü siyasi münasebetler ekonomik münasebetleri etkiliyor. Eğer siyasi kriz var ise iki ülke arasında bu değişik alanlarda başta ekonomik alanda krize dönüşebiliyor”
‘Yaş Sebze Meyve Sektörünün Zararı 2-3 Milyar Dolar Gibi’
Seçer, Rusya ile yaşanan krizin yaş sebze meyve sektörüne verdiği zarara ilişkin soru üzerine de, “Birkaç milyar dolardan aşağıya bir zarar olmaz. Yani 2-3 milyar dolar gibi zarar söz konusu olabilir diye düşünüyorum” dedi.
‘Akdeniz Sineği, Kaliforniya Böceği İnsan Sağlığına Zararlı Değil’
AKİB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kavak ise Rusya’nın iddiasının aksine Akdeniz sineği ve Kaliforniya çiçek tripsi gibi böceklerin insan sağlığına zararlı olmadığını savundu.
Kavak, “Bir konuyu düzeltmek lazım. Bu Akdeniz meyve sineği ile Kaliforniya böceğinin ve diğer böceklerin insan sağlığı üzerinde herhangi olumsuz bir etkisinin olmadığını biliyoruz. Öyle insan sağlığına zararlı olduğu yönünde bir emare yoktur” dedi.
‘Resmi Bildirim Olmadan Yorum Yapmak Mümkün Değil’
Rusya’dan tüm tarım ürünlerinin ithalinin yasaklanacağına ilişkin kendilerine henüz yapılmış resmi bir bildirimin bulunmadığını vurgulayan Ali Kavak, “Bir bilgi de yoktur. Biz de haber olarak duyum aldık. Gerek Rusya’daki ticaret müşavirlerimizle ve oradaki Büyükelçimizle yaptığımız görüşmelerimiz olsun gerek Türkiye’de Tarım Bakanlığı’yla yaptığımız görüşmeler olsun resmen herhangi bir bilgi almadıkları yönünde bir bilgi aldık. Dolayısıyla şu an bizim bu konuda herhangi bir yorum yapmamız mümkün değildir” diye konuştu.
‘İthalatın Tamamen Durdurulacağını Düşünmüyorum’
Türkiye’nin Rusya ile uzun yıllardan beri süregelen dostluk ilişkileri, ekonomik, sosyal, kültürel işbirlikleri olduğunu vurgulayan AKİB Yönetim Kurulu Başkanı Kavak, “Ben bu çerçevede değerlendirdiğim zaman Rusya’nın Türkiye’den yaş sebze meyve ithalatını tamamen durduracağını düşünmüyorum. Tam tersine Rusya ile ilişkilerimizin eski konuma gitmesi yönünde bir takım gelişmeler olduğunu düşünüyorum” dedi.
‘Teknik Sorunlar İçin Görüşmeler Her Zaman Yapılıyor’
Rusya ile yapılan ihracatta teknik anlamda bazı sorunların yaşanabileceğini anlatan Kavak, bu konuda da görüşmelerin her zaman yapıldığına dikkat çekti. Kavak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tarım Bakanlığı ile Rusya’daki yetkililer arasında teknik anlamda görüşmeler her zaman yapılıyor. Sadece Rusya ile değil bütün ülkeler arasında bu görüşmeler yapılmakta. Türkiye bu anlamda çok ciddi önlemler aldı. Tarım Bakanlığı gerçekten son 15 yıl içerisinde hem üreticimizin hem de ihracatçılarımızın üretim ve ihracat bilincinin geliştirilmesi yönünde çok ciddi eğitim çalışmaları verdiler. Tarım Bakanlığı’nın öncülüğünde gelişen bu bilinçlendirme sürecinde biz de ihracatçılar birlikleri olarak üreticimizin yanında yer aldık. Üreticimizin kimyasalları, gübreleri kullanma ve haşerelerle mücadelede Tarım Bakanlığı’nın verdiği eğitim çalışmalarına hep biz de destek olduk. Türkiye’de gerçekten iyi tarım uygulamaları, gıda güvenliği noktasında çok büyük mesafe kat edildi.
‘İnancım Genel Yasaklamanın Olmayacağı Yönünde’
Rusya Federasyonu’ndan nasıl bir bildirim gelecek, nasıl bir uygulama gelecek, bütün ürünlere mi böyle bir yasaklama mı geliyor yoksa bazı ürünlere mi gelecek noktasında herhangi bir bilgiye sahip olmadığımız için biraz beklemekte fayda var. Önümüzdeki hafta içinde netleşir diye düşünüyoruz. Ama benim inancım o ki, böyle genel bir yasaklamanın olmayacağı yönünde. ”
‘Rusya Önemli Partner Ama Alternatif Pazar Çabalarımız Sürüyor’
Kavak, Rusya’dan tarım ürünlerine genel bir yasaklama kararı alınırsa Türkiye’nin bundan nasıl etkileneceğine ilişkin soruna da “Rusya bizim için önemli bir partner çok önemsediğimiz bir pazar. Ama biz alternatif pazarlar üretme noktasında çok büyük çabalarımız var. Hem ihracatçılar birliği olarak hem Ekonomi Bakanlığı, Tarım Bakanlığı olarak. Bu yaş meyve sebze sektörünün tüm paydaş kurum ve kuruluşları alternatif pazarlar üretme yönünde büyük gayretler sarf ediyoruz. Bunu da başaracağımıza da inanıyorum. Ama Rusya ile böyle geniş kapsamlı bir yasaklamanın yaşanmayacağını da umut ediyoruz” yanıtını verdi.